7. októrber; framhald af bréfi ritað í Winnepeg 30. sept. 88.

            Það er engan veginn svo að skilja að jeg álíti það allt lygi sem Gröndal segir. Ef það sem B.G.  gefur út fyrir almennan sannleika væri framsett sem undantekning frá því sem hann segir sanni nær. – En það er ekki nóg með það að B.G. sje bannsunginn þegar þessi óhreini andi er út frá honum genginn fer hann til Björns ritstj. sem ummyndar hann í margar segionir er hann svo sendir lesendum “Ísafoldar” svo enginn þeirra skuli komast til sannleikans viðurkenningar. Annars held jeg að hávaði landa, þeirra er hingað eru komnir láti sjer á líku standa hvað sagt er um þá og Ameríkuferðir sér yfir höfuð, því þeir standa og falla sínum herra og embættismennirnir íslensku hafa hjeðan af enga aðra ábyrgð á þeim  eða verkum þeirra en þá, sem stafar frá hirðuleysi þeirra í því að sleppa hingað óhegndum sökudólgum sínum eins og t.d. Guðm. Ögmundarsyni er valla verður annað ætlað en hafi verið sleppt af ásetningi. Samt sem áður get jeg ekki neitað því, að það virðist hjeðan að sjá nokkuð skuggalegt yfir framtíð alþýðunnar heima ekki síður í andlegum en líkamlegum efnum þegar æðstu leiðsögumenn hennar B.Gr. og Halldór Friðriksson skólakennarar og Björn Jónsson ritstj sem allir trúa eins og nýju neti, brúka stöðu sína til þess að útbreiða það sem þeir vita vel sjálfir að er haugalygi. Jeg verð að telja H.Kr. hiklaust meðal þeirra manna, sem ekki gera sannleikanum hátt undir höfði þegar um Vesturheim er að ræða. Um haustið þegar jeg seldi kindur mínar í R.vík áttum við Halldór tal um Ameríku og þá hjelt jeg því fram að ástandið hjer vestra væri naumast eins illt og H. sagðist frá því , en til að slíta þrætunni kom hann með þá eðlilegu röksemd að við nefnil. alþýðumennirnir þyrftum ekki að segja sjer frá Ameríku sem ekki vissum sjálfir hvernig þar væri umhorfs heldur en helvítis hundar. Jeg var samt sem áður sannfærður um að Halldór færi með ósannindi og er nú búinn að sjá fyrir löngu að jeg hafði rjett fyrir mjer í því, og má þó geta nærri að maður sá, sem var búinn að kenna landafræði við latínuskólann um nokkra áratugi hafi vitað betur en jeg. Það er engin furða þó að jafnskapmiklum manni og Jóni Ólafssyni leiðist að sitja undir svona lestri. – “En viljið þið ameríkanskir vinir og vandamenn draga ykkur til ykkar hvort sem það nú er frá volæði eða þolanlegum dögum” o.s.fr. segir þá í brjefinu til mín frá 18. júlí. Það er eptir minni skoðun ekki öldungis hið sama hvort maður dregur hingað vandamenn sína frá örbyrgð og volæði eða allgóðum efnahag. Mér finnst það skylda mín að stuðla til þess af fremsta megni að þeir komi hingað sem öll líkindi eru til að líði betur hjer en heima; en sökum þess jeg get ekki sjeð í hverju eða að hverju leyti þeim mönnum lið betur hjer en þar, sem hafa næg efni og þurfa ekki að vinna fremur en þeim sýnist, þá er það gagnstætt minni skoðun að hvetja þá hingað komu. Bændur ein og Hjört Líndal eggja jeg ekki á að koma fyrr en skoðanir mínar breytast að mun frá því, sem þær eru nú, því að má mikið vera ef menn sakna ekki almennt einhvers að heiman og það að líkindum því fremur, sem frá betri kringumstæðum er farið. Hins vegar vildi jeg óska að Jón Gunnarsson í Sporði kæmist hingað því jeg óttast fyrir að hann komist ekki af heima án hjálpar frá sveitarsjóði og þó hann ætti hjer erfitt og kynni máske illa við sig þá hygg jeg að skaplyndi hans yrði ekki eins ofboðið með því, sem hinu ef hann þyrfti að betla út sveitarstyrk árum saman. Af tvennu illu er sjálfsagt að taka fyrst það, sem er minna illt og jeg álít það engan veginn eins illt að basla hjer ofan af fyrir sjer og sínum, sem hitt að sækja hvern málsverð til sveitarstjórnarinnar. Jeg játa það fúslega að það er nálega ekkert, sem mjer þykir eins skemmtilegt eða viðkunnanlegt hjer eins og heima nema tíðarfarið að er stórum betra þó grimmt sje að vetrarlaginu. Kýr eru hjer svona upp og ofan að útliti og gæðum á borð við kýr heima og það er helsta kvikfjáreign nýlendubúa en jeg hafði aldrei mjög miklar mætur á kúm heima og get því ekki búist við mikilli skemmtun af slíkri eign. Hestar eru margir rjettfallegir en jeg legg ekki mikla þýðingu í það að geta sjeð þá tilsýndar: sjáflsagt eignast jeg aldrei hest framar. Kindur þær sem jeg hef sjeð eru svo miklu ljótari hjer en heima að jeg get ekki hugsað til þeirrar eignar í samanbuðri við íslensku kindurnar sem voru þolanlegar meðhöndlaðar. Að jeg fái hjer jafn skemmtilega bújörð og nú er kostur á að fá víða heima þykir mjer mjög vafasamt og er því reyndar nauða ókunnugur hvernig til hagar út í nýlendum því jeg hef ekki komið í neina þeirra ennþá; samt er jeg heldur á því að sums staðar sje allfallegt land og vafalaust una margir landar, sem út í nýlendur hafa farið allvel hag sínum enda eru menn alltaf að týnast hjer úr bænum smátt og smátt ýmist ofan í Nýja Ísland eða vestur í Þingvalla nýlendu. Þá eru og nokkrir, sem farið hafa út í Álptavatns nýlendu austan Manitobavatn.

            Jeg hef hvorki margt nje merkilegt að skrifa af sjálfum mjer. 23. júlí í sumar fór jeg út á svonefnda Rauðardalsbraut og vann þar á lyptigeng frá þeim tíma til septembrm. loka. Í kaup fjekk jeg hjerumbil 65 dollara og það mátti heita allgott eptir því sem atvinna hefur gengið í sumar. Nú er jeg kominn í skurðavinnu en það er ekki víst jeg geti hugsað upp á hana til lengdar því hún er mjög hörð þegar fer að frjósa. Jeg hangi sjálfsagt hjer í bænum í vetur en reyni svo að komast ofan í Nýja Ískand að sumri ef jeg lifi því jeg er naumast fær um daglaunavinnu ár og dag. Mjer hefur dottið í hug að bregða mjer ofaneptir snöggva ferð þegar minnkar um vinnu og ef jeg kem tórandi úr þeirri ferð aptur skal jeg skrifa ykkur kunningjum hofuðmikla landafærði.

            Guðmundur frá Skarfshóli vann um tíma með mjer á brautinni en svo fluttist hann alfarið suðu í Pembína. Síðan veit jeg ekki meir um hann. Ekki veit jeg neitt hvað varð um Guðlaug frá Reykjum. Eptir á að hyggja. Þú verður að fyrirgefa mjer að jeg varð orsök til þess að við þjerumst ekki framar. Jeg var sagður sjervitur þegar jeg var unglingur og eitt af því sjerviskulega sem alltaf loðir við mig er það að mjer finnst alltaf jeg standa í allt öðru og innilegra sambandi við á menn sem jeg þarf ekki að þjera í hverju orði. En til hvers er að tala um það. Vertu nú sæll í einu orði, æ að þjer hlotnist vetrar forði af hamingju gnægð hjer ofanað.

Þinn einl. vin Gestur Jóhannsson